Nu met dak!

Vorige maand moest ik iets opzoeken op Google-maps. En soms ga ik dan ook eventjes terug naar Uganda, dierbare plekjes bekijken en zo kwam ik terecht bij Fred's kerk waar ik 9 jaar geleden aan heb gebouwd. Tot mijn verbazing zag ik een dak op de muren. Eindelijk!

Ik appte Fred dat ik dit heb gezien en ik kreeg een appje terug dat hij het constructieplan voor het dak dat ik hem op zijn verzoek had gestuurd grotendeels heeft gebruikt. Dan is al dat werk dat ik heb gedaan om uiteindelijk van Wessel een ontwerptekening te krijgen toch niet voor niets geweest. En het zelfde geld voor het werk dat Wessel heeft gehad om met mijn aantekeningen van de maten deze tekeningen te maken.

Ondertussen weet ik niet hoe ze uiteindelijk de financiering rond hebben gekregen.

Spin-off oesterzwammen

Ik ben alweer een maandje thuis. Maar wat in gang gezet is gaat verder, ook in Afrika!

De eerste zes zakken bananenblad hadden Fred en ik op 10 Oktober geënt met gekocht paddenstoelenbroed, meegenomen uit Nederland.

Ik had ook nog van mijn eigen schimmels een bakje doorgroeid koffiedik meegenomen. Dat deed het heel goed en werd door mij elke ochtend bijgevoerd. 28 Oktober hebben we nog een tweede lading bananenblad klaargemaakt en met deze schimmel geënt. Dat zijn de vijf zakken op de onderste plank geworden.

Ik wist dat de ontwikkeling tot een oogst zo'n zes weken zou duren en dat ik het niet meer mee zou maken tijdens mijn verblijf in Kikwayi. Maar ik heb op 1 November, de ochtend van mijn vertrek, nog wel een foto gemaakt waarop te zien is dat het blad al aardig doorgroeid raakt met de schimmel. Dit is een zak van de eerste partij.

Op 9 November kreeg ik een bericht van Fred: Hij had zijn eerste oogst gehad!

Eén gigantische paddenstoel terwijl ik altijd een bundel kleintjes kreeg. Zou dat door de Afrikaanse temperatuur komen?

Hieronder een close up.

9 nov,

Dear Steef,

Hope this finds you all good.

Have not heard from you since did you receive my email?

Am happy to tell that the first mushroom will be harvested today!!

It looks good and things worked out just waiting for other bags.

Bye for now.

Kind regards

Fred.

14 November het vervolg, het lijkt wel of ze de rij af gaan.

En op 18 november stuurt Fred me deze foto. Hij schrijft erbij dat alle zakken nu een eerste oogst hebben gegeven. Nu wachten op de vervolg oogst(en?). En op de oogst van de tweede partij!

Oud en nieuw

Het is december, dus tijd voor een terugblik!

Van de kerk heb ik al een retrospectief gehad, met Bridget en een zusje op het bankje was een moment dat ik me realiseerde dat ik iets vergelijkbaars al op de foto had. Maar achteraf realiseer ik me dat er meer momenten, plaatsen, situaties of personen zijn die terug zijn gekomen in mijn nieuwe foto's.

Een vergelijking van 2013 met 2018: Hier heb ik er nog eens 18 foto's naast elkaar gezet, links oud, rechts nieuw

Zelfs de palen van de elektriciteitsdraden zijn herkenbaar!

In dit vissersdorp wordt niet geïnvesteerd door de bewoners, het staat op privé grond. Als de eigenaar een toeristenhotel wil bouwen moet alles weg. Daarom ziet het er zo schamel uit.

Fred-yoghurt / Fred-mushroom

Het drogen van "silver fish" In dit vissersdorp is meer geïnvesteerd in stenen huizen.

Fred's veranda.

Nkoknjeru: En weer die herkenbare palen!

Berna, het zusje van Bridget dat bij haar vader in Nkokonjeru woont.

Annet, interview over een microkrediet / interview over fruitbomen

Jane voor haar huis.

Bierbrouwers in Nkokonjeru.

De keuken van St Alphonsus demonstrational primary school.

Matia, timmerman / barman

Kinderen

Onderweg ook veel kinderen tegengekomen. Genoeg voor een aparte categorie.

Je bent een bezienswaardigheid, ze roepen je na. "Muzungu!" "Mzuung!". Met een wat hogere stem, en een uithaaltje aan het eind. Ze zwaaien naar je. En niet alleen de kinderen, soms ook volwassenen, vooral in de wat simpelere buurtschappen.

De kinderen zwaaien naar je vanaf de plek waar ze spelen of ze komen op een holletje aan de kant van de weg staan. Moeders met een kind op schoot hoor je zeggen: "Kijk, dat is nou een muzungu!".

En het is ook wel spannend zo'n vreemdeling. Lekker eng.

En als ze stout zijn zeggen de ouders: "Pas maar op, anders neemt de muzungu je mee". Dat zal wel stammen uit de tijd van de Arabische slavenhalers.

Water halen.

Nieuwsgierig: buurkinderen komen mij bekijken op het erf van Fred.

De overburen van Nuulu.

Bijna altijd vinden ze het leuk om te poseren en daarna de foto te bekijken.

Oppaskindje bij Nuulu's moeder.

Deze kinderen liepen achter mij aan. Toen ik me omdraaide en een stap in hun richting zette stoven ze weg. Ik wilde vragen of ze op de foto wilden! Dat lukt toch, en daarna hebben we heel dicht bij elkaar de foto op de camera bekeken. Het was wel reuze spannend!

Water halen.

Een klasje vlak bij het huis van Fred.

Dingetjes

Tijdens mijn wandelingen veel “dingetjes” gezien. Dingetjes waar ik niet genoeg van af weet om een verhaal over te schrijven. Dingetjes die geen samenhang hebben met andere verhalen. Gewoon, losse dingetjes. Maar toch de moeite waard om te delen.

Mijn wandelingen

Een landschap bijvoorbeeld.

Of een markante kop.

Een plant of een tekst op een bord...

Sommige dingetjes krijgen een kleine toelichting, sommige dingetjes spreken voor zich, daar gaat ie dan!

Stukje ongecultiveerd bos, vlak bij Fred's huis ^ . Hieronder ook v .

Na regen is het een goede tijd om de was te doen. De teiltjes hebben onder de dakgoot gestaan dus water hoeft niet van ver gehaald te worden.

Varkensstal? Nee, een school met drie nieuwe lokalen! "Bright Future"!

Dress code om het terrein van de nonnenschool op te mogen.

Landbouw: van die heerlijke fruitige banaantjes!

Landbouw: Onrijpe vanillestokjes. Na oogst worden ze gefermenteerd en gedroogd.

Bloem van de vanille-orchidee.

Iedere bloem moet met de hand bevrucht worden.

Markante koppen, maar de desolaatheid straalt er ook vanaf.

Swagg

Ik weet niet of swagg een echt woord is (of is geworden) maar swagger is: behave in a very confident and typically arrogant or aggressive way.

Dat very confident of zelfs arrogant herken ik wel in een aantal jongens hier.

Het begint al met het jongetje in een van de vissersdorpjes aan het Victoria meer. Op een of andere manier krijgt hij het voor elkaar om op vijf van mijn tien foto's van dit dorpje te staan.

Als ik een foto in Kampala wil maken, na de Mushroom training, dan willen deze boda-jongens ook op de foto. Een beetje als “What about me” in het verhaaltje “Street life”. Nou, dat kan geregeld worden.

Ejera is ook wel over-confident. Ik hoor van verschillende kanten dat mensen zich zorgen om hem maken. Hij is in senior 4 gestopt met school, net voor zijn diploma. Ejera heeft veel in zijn mars, Hij weet veel van landbouw, bemesting en al dat soort zaken. Ook heeft hij een aantal sociale vaardigheden en veel mensen hebben een plekje in hun hart voor hem. Maar het lukt hem niet om constructief ergens aan te werken en te blijven werken. Zodra hij geld heeft zit hij in de bar. Sister Stefanie vraagt hem vaak klusjes voor haar te doen die te zwaar voor haar zijn. Maar ik hoor dat hij ook wel misbruik van haar maakt door zich dingen toe te eigenen.

Ik hoor dat hij opschept over zijn contacten met blanken en mensen toezegt dat hij bij hen wel geld kan regelen. Hij heeft me naar een paar interessante plekjes gebracht maar als dat onder valse voorwendselen is geweest dan is dat toch minder prettig.

Ejera, Israel, Stephanie, Nuulu en Moses

Even tussendoor: Sister Stefanie is een pracht mens. Ze loopt en praat langzaam door de Parkinson, maar geestelijk is ze nog goed bij. Ze hoeft niet meer te werken maar kan niet zonder. Als zij stopt met werken gaat ze dood denk ik. Ze heeft van eigen geld varkensstallen op het terrein van het klooster gebouwd en houdt daar nog steeds varkens. Ook houdt ze nog een stukje tuin bij. En met het zwaardere werk helpt Ejera haar. Ik heb haar vijf jaar geleden ook al oppervlakkig ontmoet en ik had niet verwacht haar weer te zien. Zij herkent mij niet. Ik weet niet of ze ook nog pastorale taken heeft gehad. De een zegt dat ze negenentachtig is, de ander schat dat ze wel honderd moet zijn.

Israels "Swagg Dancers"

Israel is 19 jaar. Hij werpt zich op als impresario van de Swagg Dancers en heeft het over “my dance group”. Hij zet ook hoog in en vraagt of ik hen niet naar Nederland kan halen. Ik adviseer hem om eens goed naar dansoptredens op MTV of You Tube te kijken en het niveau te vergelijken met wat hij “heeft”.

Ik maak een repetitie mee van deze groep en echt, ze zijn heel goed en energiek en zelfs acrobatisch, vooral de jongens met de rode broeken. Maar niet (semi) professional! Maar swagger: dat zeker!

Fred's guesthouse

Het wonen bij Fred was wel bijzonder. Fred woont in een groot huis dat hij zelf gebouwd heeft. Dat heeft ook wel nadeeltjes. Ikzelf zou zeggen: “Op punten doe ik het een volgende keer anders”. Sommige kozijnen zitten er scheef in zodat deuren vanzelf open gaan. En ergens op het dak is de afvoer niet goed: bij een stevige bui kan het water niet op tijd weg en lekt het in huis.

Fred is speaker bij de subcounty in Ngogwe. Vraag me niet wat dat precies inhoudt. Woordvoerder? Dat is geen volledige baan, hij is ook regelmatig thuis en hij heeft allerlei initiatieven op landbouw gebied. Zie ook verhaal 18 hieronder: Fred-yoghurt.

Nog steeds heeft Fred kinderen in huis die om een of andere reden speciale zorg nodig hebben.

Dit is de kamer van de pleegdochters. Het is vergelijkbaar met wonen in boardingschool

Fred heeft een grote cysterne zodat er niet met water gesjouwd hoeft te worden. Sinds kort is er ook leidingwater. Een plaatselijk initiatief heeft gezorgd voor een waterpomp op zonnenergie en een aantal watertappunten in het dorp. En dus ook leiding water in Fred's huis. Het is geen veilig drinkwater en het systeem laat ook wat te wensen over. Af en toe moet ik aangeven dat ik geen water heb, dan gaat Israel het dak op en morrelt wat aan de tank. Ik weet niet wat hij dan doet, maar ik heb weer even water. Om te drinken is er altijd een thermoskan met heet water en een kan met gekookt water (afgekoeld van de dag daarvoor). Ook is er elektriciteit en die is maar een keer uitgevallen voor een periode van twee dagen. Fred heeft ook TV. Een eindje verderop is een café waar ze openbaar TV vertonen, het geluid staat dan erg hard aan zodat het schalt over het dorp, vooral als er Engels voetbal is.

De cysterne in de voortuin, de kinderen doen hier zelf hun was. Water wordt in een jerrycan met touw opgehezen

Mijn kamer

Mijn badkamer

De woonkamer

Meestal wordt het ontbijt gehaald bij de overbuurvrouw. Gefrituurde casave. Ook veel schoolkindertjes halen hun ontbijt op weg naar school. Soms is er brood. Ook heeft Fred twee keer een lunch geregeld in een huis vlak bij de plek waar hij zijn visvijvers heeft.

Schoolkinderen halen hun ontbijt

Ik vind het avondeten een beetje saai. Vaak rijst met een bonensaus. De bonensaus is gemaakt met ui en tomaat. Meestal eten we vegetarisch, een enkele keer vis. Er kan ook matooke (een melige banaan), zoete aardappel of yam zijn en soms is er spaghetti, dat hier macaroni heet. Verder niet zo vaak groene groente, af en toe salade van tomaat. Fred en ik eten meestal in de voorkamer bij de TV, Gladys eet apart en zit meestal aan de tafel.

De kinderen hebben altijd wel taakjes. Ze doen hun eigen was, helpen met huishoudelijke taakjes en worden af en toe met geld op pad gestuurd om boodschapjes te doen. Zij eten in de kamer achter het huis, dat is ingericht als lokaaltje en hier wordt soms ook les gegeven. Vroeger was deze ruimte de verpakkingskeuken voor de yoghurt.

Ochtend uitzicht vanaf het balkon. De ondergaande maan terwijl strijklicht van de zon al voorzichtig de toppen van de heuvels verlicht. Er is nog ochtendnevel in de dalen.

Wonen

Ja, Maria heeft een luxe woning. Je ziet ze wel minder... Haar man is dan ook diergeneeskundige in dienst van de overheid en verdient zo'n €215 per maand.

Rijtjeswoning, 5 onder een kap

Idyllisch negerdorpje in het groen

En wat er uitziet als een idyllisch dopje in het groen is een het 'Forever Resort' een redelijk luxe hotel met vrijstaande hutjes als kamers.

Nuulu's moeder heeft een eigen huis. En rondom haar huis een eigen gemengd bedrijf. Zelf voorzienend, en er komt steeds wat nieuws bij.

Nuulu's moeder melkt

Vijf jaar geleden was dat de nieuwe keuken, nu is er een WC. Het was een kuil in de grond met een soort hutje erboven van takken en plastic. Nu staat er een klein bijgebouwtje in de tuin. WC is een groot woord, een latrine is nog steeds maar een kuil of een put met een betonnen plaat met een gat er over heen. En nu wordt er hard gewerkt aan een varkensstal met een stenen vloer.

De nieuwe keuken.

Het huis bestaat uit twee kamers, de hal annex opslagruimte voor de waardevollere spullen.

De hal

En de slaapkamer.

Achter het gordijn slaapt Nuulu's moeder

Nuulu's bed. Het is niet onwaarschijnlijk dat een van de kippen hier ook wel eens op poept

Er is een krukje, dat wordt voor mij naar buiten gehaald als ik op bezoek kom. En meestal zit je op gevlochten mat als je gaat zitten. Nuulu's moeder zit meestal op een lege zak.

De overbuurkinderen komen vaak op bezoek

Baden gebeurt met een teiltje ergens in de beschutting van het huis of de struiken, soms binnen in de hal. En kinderen baden gewoon in het zicht in de tuin.

Nuulu's zus is op bezoek. Het neefje gaat in bad, er is munt uitgeknepen in het water

Naar de WC gaan op een latrine is best lastig omdat ze vaak niet erg schoon zijn. Zeker in het donker. En ik heb eens gelezen dat het 's nachts voor vrouwen ook gevaarlijk is om naar een gemeenschappelijk latrine te gaan. Ik bracht Bridget eens naar huis en toen zij ze: “Let me urinate first” en toen ging ze midden op de stille zandweg plassen. Met als alternatief de gemeenschappelijke latrine in het donker kon ik dat wel begrijpen.