Safari ya kutazama ndege na wadudu
Op reis om vogels en beestjes te bekijken, zelfs een aap!
Nee niet 'The Big Five' en eigenlijk ga ik ook niet op reis om ze te zien, ik kom gewoon van alles tegen. En als het even meezit blijven ze lang genoeg zitten en is de belichting net ok. Niet te veel woorden maar plaatjes!
De Tilapia en de Kroonkraanvogels hebben we al gehad.
Fish farming
Een van de eerste dagen laat Fred me zijn fishfarming project zien. Op een kwartier lopen van zijn huis, wat dieper in een dal dat naar het Victoriameer leidt, heeft hij grond waar ook een beekje loopt. Hij heeft daar twee vijvers laten graven.
Als ik met Nuulu bij het meer ben zie ik daar onder een steiger veel eendekroos groeien. Ik ga daar later met Israel, Fred's zoon, nog eens naar toe.
Op de steiger maak ik voor het eerst kennis met de fire ant, een berucht gemeen bijtende mier. Het voordeel van deze mier is dat de pijn ook direct weg is als je hem wegwrijft. We brengen het kroos naar de visvijvers van Fred, een gedeelte wordt meteen aan de vis gegeven, een gedeelte wordt in de kleinere vijver gedaan zodat het uit kan groeien.
Na nog een dag werken is het fundament overal bovengronds. Ook deze dag een (milde )regenbui en lunch bij de dames. Eind van de week ga ik naar huis, Fred zal het verder zelf moeten doen.
Varkensvrouwtje
Tijdens de wandelingen die ik met Nuulu maak hebben we het vaak over de toekomst en over studeren. Ze heeft haar wensen al aangepast op basis van de kosten van de diverse studierichtingen. Ze denkt nu over social work en community development. Maar als het te moeilijk zal blijken te zijn, dan is een stuk land ook mooi, dan wordt ze boer net als haar moeder.
Op dit moment heeft Nuulu al varkentjes. De huisvesting laat te wensen over en ze wil graag een betonnen plaat waarop een stal gebouwd kan worden. Met een beperkte investering kan er dan toch geld verdient worden. De opbrengst kan dan later weer gebruikt worden voor haar studie. Moeder heeft nog een hoek in de tuin die minder vruchtbaar is.
Ik vraag Fred of hij nog tips heeft, hoe hij dit zou aanpakken en of ik eventueel zijn gereedschap mag lenen. Later maken Nuulu en ik plannen. Nuulu en haar moeder zorgen dat er bouwmateriaal komt, ik zal helpen met het werk.
Het bouwmateriaal is er en ik ben deze week al een paar keer bij Nuulu geweest en het begint al ergens op te lijken. Nuulu's moeder heeft regelmatig stenen naar achter in de tuin gebracht en met de kruiwagen van de buren doen Nuulu en ik de rest. Moeilijk om in te schatten of er genoeg stenen zijn, we leggen ze zo neer alsof het een stenen vloertje wordt.
Een volgende dag gaan we verder met het zo vlak mogelijk maken van dit vloertje, de stenen hebben verschillende diktes. Grote stenen op de hoeken en aan de randen om de boel een beetje bij elkaar te houden, de wat kleinere stenen vullen de ruimte daartussen op. Rekening houden met de richting waarop de mest het beste afgevoerd kan worden. Het lijkt al heel wat: zondag gaan we verder.
We doen het meeste samen.
Sinds donderdag ben ik me er erg bewust van dat ik hier nog maar een week ben en ik wil nog zo veel. Het aftellen is begonnen ...
God must be hornerd!
Nuulu wil graag verder nu ze haar middelbare school af heeft. Dat stond er al aan te komen, daarom heb ik dat vijf jaar geleden al bij Charles aan gegeven: “Als ik dat meisje sponsor, zit ik er dan aan vast tot ze ook haar vervolg opleiding af heeft?” Charles dacht dat ze wel voor een beurs in aanmerking zou komen.
Nuulu klaagde bij mij dat ze zo weinig inzicht heeft in wat verschillende vakken inhouden. Allerlei studierichtingen die niet de naam van een middelbare schoolvak hebben. Ook heeft ze weinig inzicht in de mogelijkheden van een beurs. Op internet is wel een aanvraagformulier te vinden maar niet de randvoorwaarden om ervoor in aanmerking te komen. Ook heeft ze weinig inzicht in de mogelijkheden en kosten van huisvesting en voeding. Vorig weekeinde had ik het daar met Immaculate over: “Dat werk wat jij doet, dat zou eigenlijk ook moeten gebeuren na de middelbare school”. Volgens Immaculate bestaat het wel maar wordt het aan de secondary schools overgelaten en sommige vinden dat te duur. Daar zit je dan als arm meisje zonder gestudeerde omgeving om je heen...
We halen informatie bij 3 universiteiten, bij twee gaat dat soepel, de derde verwijst naar de website en heeft niets te bieden als folder materiaal of zo. Nuulu is daar achteraf boos over: “Hoe kan je nu in een land waar nauwelijks computers zijn zoiets zeggen?” Daar zit je dan … Wat wel duidelijk wordt; Nuulu komt niet in aanmerking voor studiefinanciering want dat is er alleen voor de 'science' vakken en alleen voor de aller beste leerlingen. Nuulu hoort wel tot de beste helft van haar klas maar niet bij het topje en ze heeft geen B-vakken pakket.
Bij IUIU (Islamic University in Uganda) krijgt ze te horen dat de meeste studenten geen moslim zijn maar dat er wel een dresscode is, ze zal een hoofddoek en bedekkende kleding moeten dragen. Maar de kosten lijken er erg mee te vallen.
Aan het eind van deze dag ben ik goed gaar van het in de file staan in de taxi. Ik besluit om vanaf Nuulu's huis naar Fred's huis te lopen, goed tegen trombose benen en dan krijgt mijn stuitje tenminste ook weer eens bloed. De zon is net onder en binnen een half uur gaat het van beginnende schemering naar pikdonker, de maan is nog niet op. Ik probeer nog om een foto te maken van de vuurvliegjes maar dat leidt tot een zwart plaatje met hier en daar een lichte pixel. Bovendien kan ik de camera nog niet op de tast bedienen.
Maria
Donderdag 25-10-2018
Vanavond om 21.00 uur is er weer stroom. Het is er zo'n 44 uur niet geweest. Op veel activiteiten heeft dat toch wel invloed, telefoon, camera en laptop raken leeg. Het heeft ook wel iets positiefs: iets verderop zit een baar waar ze 's avonds publiekelijk TV vertonen en daar is dan een geluidsinstallatie bij die in de wijde omtrek promotie moet maken voor deze attractie. Van de andere kant: Israel (de zoon van Fred en Gladys) had me uitgenodigd voor een repetitie van zijn drum- en dansgroep, maar bij gebrek een stroom kon die vanmiddag niet doorgaan.
Vanochtend met Fred nog een lading bananenblad gehakt en gepasteuriseerd. Fred wilde ook graag ander agrarisch afval proberen, zoals bonenpeulen en olifantsgras. Dat ook gepasteuriseerd, morgen gaan we er verder mee.
Gisteren Nuulu geholpen met haar onderneming, later meer daar over. We hebben geen last van de stroomstoring want ze hebben geen elektriciteit. En eergisteren heb ik Maria bezocht. Onderweg realiseerde ik me dat ik mijn camera was vergeten! Maria is met me mee geweest naar een boekhandel om Swahili leesboeken te kopen. Ook heb ik een crème met sunscreen gekocht omdat mijn neus maar blijft vervellen. Vanuit Kampala zijn we naar haar huis gegaan en we hebben Martina opgehaald bij haar moeder. Maria's moeder woont op dit moment bij haar moeder ( Maria's grootmoeder) omdat de grootmoeder niet meer zelfstandig kan wonen omdat ze slecht ter been is. Ze is tachtig jaar en eigenlijk nog heel redelijk mobiel en geestelijk ook bij. Maria en ik zitten op stoelen, moeder en oma zitten op de grond. Ik opper dat ze als ze slecht ter been is misschien beter op een stoel kan zitten, dat opstaan dan ook makkelijker gaat. Maar ze voelt zich meer op haar gemak op de grond zegt Maria.
We gaan terug naar Maria's huis. Het is een nieuwbouw rijtje op een soort hofje. Met mijn telefoon maak ik een aantal foto's. Maria heeft een woonkamer, keuken, slaapkamer en badkamer met een heuse wc. Het is wel duur: ze betaald er 250000 shilling (€65) maand voor. Als ik zeg dat het bij ons het tienvoudige zou kosten schrikt ze wel.
Maria en Martina voor het huis
Op safari
Safari is een Swahili woord van Arabische herkomst. Het betekent: "reis".
Is dat nou alles?
Geen bloedvergiftiging gekregen en ik loop ook alweer afstanden. Daar was ik in het begin wat huiverig voor, want stel dat de wond open gaat en er straatvuil in komt.
Dit weekeinde in Jinja geweest en daar kon ik weer goed lopen. Alleen als ik na 5 kilometer gestopt was en daarna weer verder ging dan werd ik me er bewust van dat er van binnen toch allerlei helingsprocessen aan de gang zijn.
Vrijdag naar Jinja gegaan en daar aangekomen vroeg Immaculate mij om bij Bilkon Hotel op haar te wachten Ik zag er de prijzen en ik hoopte maar dat ze dit niet voor mij geregeld had voor de komende 3 nachten. Ze laat me wachten maar als ze eindelijk aankomt is het gezellig en hebben we daar samen een late lunch (€ 12 samen). En nee, ze heeft een ander guesthouse op het oog. Niet waar ik eerder gelogeerd heb, dat is er niet meer, maar even buiten Jinja. Wat duurder maar heel prima. 's avonds eten we samen bij een afrikaans eethuis (€ 3 samen) en voor ze me wegbrengt naar mijn guesthouse wil ze nog even naar de kapper.
Zaterdag heb ik eigenlijk vooral de nieuwe brug van Jinja bekeken die afgelopen woensdag net geopend is en 's avonds weer met Immaculate uit eten geweest. Een typisch Afrikaanse specialiteit: kalfsvoetjes. Ik vond het niet lekker, de smaak niet en het vel niet en het bindweefsel niet, het is toch niet naar de Nederlandse smaak. Ik heb het dapper opgegeten.
Immaculate met brug
Zondag naar Bridget in Namulesa, Wakitaka. Bridget was een vriendin, gids en zonnestraal voor mij toen ik 5 jaar geleden in Nkokonjeru woonde. Het weerzien is emotioneel voor ons beiden. (Dat was het weerzien met Charles en Fred en Maria en Nuulu en sr Harriet ook. Ik ben me er erg bewust van dat Dineke het niet leuk vindt dat ik 4 weken van huis ben maar ik ben erg dankbaar dat ze me toch heeft laten gaan) Na het ontbijt gaan we met Bridgets moeder naar de kerk, even doorbijten. Bridget laat me daarna haar school zien waar haar moeder lerares Engels is.
We keuvelen de dag door en gaan nog even samen naar het dorp. Bridget krijgt € 12,50 van me en voor een gedeelte van dat geld koopt ze nieuwe schoenen.
Grappige foto's met petje en zonnebril
's Middags zit ze tegen me aan met haar hoofd op mijn schouder. En dan 's avonds terug naar Jinja, we nemen dapper afscheid.
health care
Voor de zekerheid aan Fred gevraagd of ik Kikwayi wel goed spel. Ik doe het goed zegt hij.
Gisteren werd ik me er bewust van dat ik een pijntje onder mijn hak had. Na alle viezigheid van Nkokonjeru heb ik eerst mijn voeten en sandalen eens goed gewassen en daarna mijn hak bekeken. Er zat een sneetje in, ik heb er ontsmettende zalf op gesmeerd. Vlak voor het slapen gaan nog eens goed bekeken, lampje erbij, huidflapje opgetild en er bleek iets wits in te zitten. Scherfje glas? Splintertje steen? Maar het moet eruit, doorlopen betekend dat het dieper gaat en met al dat vuil hier... Onder de voet is lastig, ik vraag Fred om er even naar te kijken, misschien kan hij de witte splinter eruit halen. Hij haalt zijn zoon erbij, die heeft betere ogen maar het lukt niet. Fred zegt dat we wel even naar het Health Centre (vlak voor Fred's huis) kunnen, ik twijfel, misschien morgen? Ik heb er geen last van. Van de andere kant, als er vuil in zit, wat voor voet heb ik morgen dan?
In het Health Centre komt er een scalpelblad aan te pas. Nee, ik hoef geen verdoving. Het witte ding wordt eruit gehaald maar er blijkt nog iets onder te zitten. Dat krijgt de enrolled nurse er niet uit. En iedere keer als ze het iets aandrukt voel ik dat behoorlijk. Morgen maar even terug komen, dan heeft ze het goede pincet bij de hand. Ze geeft penicilline(?) en pijnstillers mee. Pijnstillers zal ik niet nodig hebben zolang zij er maar niet aankomt! Om 23.00 uur weer thuis.
Ik heb goed geslapen, de wond klopt niet, de voet is niet gezwollen en mijn aders kleuren niet blauw. Niets om me zorgen over te maken dus.
Afgelopen maandag heb ik op blote voeten bij Fred's visvijver gelopen. Ik meen me te herinneren dat ik toen op iets pijnlijks gestapt ben. Ik heb er geen acht opgeslagen. Misschien was dat al een diepe doorn ofzo? En gister in Nkokonjeru, een wit steentje in dat zelfde gat, dat bij iedere stap de doorn iets aandrukte? We zullen het later vandaag zien! Nu houd ik Fred wel op, we zouden samen gaan bouwen bij de visvijver, maar nu blijft hij nog even thuis om straks met me naar het Health Centre te gaan.
Nog even een flinke bui en om 15.00 uur is het tijd om weer te gaan. Ze zijn minstens 20 minuten met me bezig en tussendoor word ik even verdoofd, ik piepte toch wel een beetje. Ze moeten diep graven en er blijkt nog een stukje glas in te zitten en dat wordt verwijderd. Kuurtje afmaken en vooral ook de pijnstillers. Thuisgekomen voel wel dat er in mijn voet gepeurd is. Ik weet niet hoe erg het gaat worden dus ik neem die pijnstillers maar, je weet nooit hoe heftig het zal zijn. Nu kan het eerst tot rust komen en later zal ik wel zien of ik er nog meer nodig heb.
Vanochtend was het werkzaam weer. Jammer, ook voor Fred een dag voorbij zonder productief te zijn geweest.
Street life
Ejera gevonden!
Ejera (Ejéra) belde mij op dit weekeind. We maakten een afspraak voor vandaag. Charles heeft hem op mijn verzoek ingelicht en mijn telefoonnr gegeven. Ondanks dat het vanochtend nog even flink regende was Ejera op tijd. Hij was samen met een vriend: Moses. Ejera is ook zo'n boer die alles aanpakt. Hij werkt bij zijn opa op het bedrijf, heeft ergens een visvijver, heeft een aantal bijenkasten/boomstammen. Hij stelt voor dat we naar zijn opa's bedrijf gaan: 3 volwassen passagiers en de bestuurder op een bodaboda. Opa denkt dat ik zo'n beetje een landbouwvoorlichter ben, ik moet hem zeggen dat ik van heel veel een klein beetje weet.
Ejera weet dat ik Matia ken, ik heb met hem in de timmermanswerkplaats gewerkt. Hij heeft die carrière beëindigd en is nu een Waragi bar begonnen. Waragi is het plaatselijk destillaat, het schijnt dat de Engelsen war-gin hebben geïntroduceerd om de lokale soldaten zich moed te laten indrinken. Onderweg komen we ook nog Silver tegen, hij was 5 jaar geleden hoofdwerkplaats dus ook een collega van mij en Matia.
Vandaag dus allerlei vieze dingen gedaan. Bij Matia aan de Waragi genipt. Allemaal enigzins verlopen mannen rond een tafeltje, een of twee limonade glazen op tafel en af en toe neem je dan een nipje. Echt geen slechte drank, maar drie nipjes is voor mij genoeg onder deze omstandigheden! Eén man mag niet meedoen: Hij is enigzins uitgedaagd en hij heeft de neiging om het hele glas leeg te drinken als hij het krijgt. En het is echt wel zo'n 40%! Hij krijgt een flinke scheut in een rode beker die hij in een keer leeg drinkt. Matia zelf nipt ook af en toe mee, zijn ogen staan niet helemaal helder. Later komt er ook nog een vrouw binnen. Ik weet niet of zij ook komt borrelen of dat zij haar man komt ophalen. Ik reken twee glazen af, 2000 shilling, dat is € 0,50.
Ejera zegt dat hij eigenlijk wel een beetje honger heeft, een doorzichtig verzoek of ik tracteer. Ik vindt het allang best dat ik nu met begeleiding op plaatsen kom waar ik anders niet te lang stil zou staan. We gaan naar een porc-joint waar hij eten bestelt. Eten bestellen aan het loket, het wordt daar achter klaar gemaakt.
Dat is dan nog wel even wachten dus we kunnen wel even kijken waar hij woont. Een steeg met eenkamerwoningen, waarvan hij eréén heeft.
Verder in de steeg zijn wat opener gebouwtjes, het schijnt dat die 's avonds gebruikt worden als clubhuis, in een daarvan kan je nu al plaatselijk bier drinken. Daar tegenover is de éénkamer brouwerij.
Bier drinken kan uit een aardewerk pot, maar Nkokonjeru is modern dus hier wordt een plastic emmertje gebruikt. Het bier is troebel en er komt een dik schuim op. Het is gemaakt van sorghum en casave. En om niet te veel kriebeltjes binnen te krijgen wordt het gedronken met een holle tak als rietje met een netje onderaan. Het wordt aangevuld met heet water zodat het lekker lauw is. Ik vindt het niet echt lekker en twee slokje is genoeg.
Het eten zal nu wel klaar zijn, als ik een foto van het koken maak vraag een vrouw: "What about me?" Ze wil graag dat ik van haar ook een foto maak en zegt "Thank you"als ik hem laat zien. Nee, ik bedank haar!
Het eten kost 10 000 Sh, dus € 2,50. We krijgen een bord mee en het eten in een plastic zakje en gaan terug naar de bierkeet waar we het eten nuttigen.
Na het eten gaat Ejera het bord terugbrengen en nemen we afscheid. Ik bel Nuulu op om te vragen of het nu een goed moment is om samen op internet te kijken naar de mogelijkheden voor een vervolgopleiding en voor stufi. Ze is thuis en vindt het een goed idee.
